Muzeum Pomorza
Cyfrowe Muzeum Dziedzictwa Kulturowego Województwa Pomorskiego
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Geneza powstania Spendhausu, wiąże się z potrzebą zlikwidowania plagi włóczęgów i żebraków, która po wojnach szwedzkich dotknęła miasto. Doraźne usuwanie tłumu głodnych ludzi poza obręb miasta lub kierowanie ich do podmiejskich szpitali nie przynosiło oczekiwanych efektów. Rada Miasta zdecydowała się na wybudowanie przytułku dla „żebraków i wszelkich włóczykijów”, ale także dla sierot i dzieci z nieprawego łoża.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Stara zabudowa ulicy Brygidki. Ten dom nie przetrwał w takiej formie do czasów obecnych.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Widok na kościół św. Brygidy od strony wewnętrznego dziedzińca. Brama w takiej formie nie istnieje.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Zabudowania kościelne przy ulicy Podmłyńskiej. Nie zostały zburzone i do dziś cieszą oko.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Kościół św. Katarzyny od strony wschodniej. Zwracają uwagę szczyty, każdy z innej epoki.
1951

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Strona zewnętrzna tylnej okładki
1951

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Strona wewnętrzna tylnej okładki
1951

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Ostatnia strona publikacji
1951

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Plan historycznego Gdańska uwzględniający stare nazwy i układ ulic. Naniesiono numerację opisanych i narysowanych obiektów.
1951

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Jedna z końcowych stron publikacji. Bibliografia.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Widok na spichrz klasztorny (obecnie mieści się w nim Oddział Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku), zwany Opackim. Przed nim stoi wiatrak, współcześnie nie istnieje.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Część przypór Archikatedry Oliwskiej jest schowana wewnątrz świątyni. Katedra, podobnie jak inne opactwa cysterskie, architektonicznie podlega typowym cysterskim regułom budowania. Zasady, jakimi kierowali się cystersi wywarły zauważalny wpływ na lokalizacje opactw, ich architekturę, a także gospodarkę. Na pierwszy plan zawsze wysuwała się prostota i funkcjonalność całego założenia.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Stary wygląd muru otaczającego Archikatedrę Oliwską. Widok od strony ul. Bp Nowickiego. Obecnie furtka posiada inny kształt i nie ma wejścia z prawej strony.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Stan powojenny Archikatedry Oliwskiej. Zachował się oryginalny wjazd na teren klasztoru. Obecnie nie istnieje. Z prawej strony szafarnia.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Zarośnięte po wojnie Wisłoujście. Ta twierdza o znaczeniu militarnym leży nad Martwą Wisłą. Jej najważniejszymi zadaniami były kontrola statków kupieckich, ich ochrona oraz nawigacja światłem latarni.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Baszta Łabędź (Schwanturm) została wzniesiona w drugiej połowie XV w. na miejscu znajdującej się tu wcześniej Baszty Rybackiej, stanowiącej część umocnień zamku krzyżackiego. Mieszkańcy Gdańska rychło po wygnaniu Krzyżaków z miasta (1454 r.) zburzyli wszystkie ich budowle, zostawiając gdzieniegdzie tylko fundamenty. Basztę Łabędź posadowiono właśnie na fundamentach poprzedniej Baszty Rybackiej, nawiązując zresztą do jej formy. Podstawową różnicą było inne usytuowanie płaskiego ścięcia cylindra baszty – tym razem od strony miasta, a nie od strony zamku.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Brama Żuławska jest nazwą przyjętą po nieistniejącej bramie usytuowanej dalej na wschód w ciągu ulicy Elbląskiej. Przed wojną Brama Żuławska to Brama Długich Ogrodów.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Budowę bramy i dwóch wież rozpoczęto w 1517 r. Z powodu kształtu nazwano je Basztą Stągiewną i Stągwiami Mlecznymi. Można spotkać określenie na mniejszą basztę: Stągiewka lub Baszta Śmietanowa.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Stan Bramy Zielonej po wojnie. Widać ustawione podpory. Miejsce, na którym stoi brama, należy do najważniejszych w historii Gdańska. Tutaj od wieków krzyżowały się dwie główne arterie miasta – wodna i lądowa, tu funkcjonowała najstarsza przeprawa przez Motławę. Pierwszy most, zwany mostem Kogi istniał już w 1357 r. Obok stała wielka waga miejska (mała była pod Ratuszem). W kronikach zanotowano zawalenie się mostu, już zwodzonego, w 1512 r., przy czym „utopiło się wiele osób”.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Rysunek przedstawia zachowaną Bramę Krowią, która jednak została rozebrana i przywrócono jej średniowieczny wygląd. Brama Krowia (Kuhtor) powstała w ostatniej ćwierci XIV w., zapewne około roku 1378. Wzniesiona jako skromny, dwukondygnacyjny budynek o dwuspadowym dachu, stanowiła wylot ulicy Ogarnej ku Motławie. Z czasem, gdy stała się bezużyteczna jako obiekt fortyfikacyjny, zamieniona została w obiekt mieszkalny.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Prowadzący z ul. Ogarnej na Wyspę Spichrzów, przeznaczony obecnie wyłącznie do użytku pieszego, Most Krowi należy do najstarszych gdańskich mostów. Przerzucono go przez Motławę po raz pierwszy w latach 1378-1379 jako tzw. Kładkę Krowią, służącą głównie do przepędzenia tędy na pastwiska (przed ubojem) stad bydła należącego do gdańskich rzeźników. Tędy również przeprowadzano na Wyspę Spichrzów psy, które stróżowały nocami wokół magazynów ze zbożem.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Na miejscu Baszty Kotwiczników w dzisiejszym kształcie wzniesiono już pod koniec XIV w. prostą kwadratową wieżę, mającą chronić Bramę Kotwiczników, poprzez którą wiodła droga ze śródmieścia Gdańska ku terenom stoczniowym na Starym Przedmieściu. Grubość murów tej budowli dowodzi, że początkowo zamierzano wznieść basztę znacznie wyższą, ale ostatecznie zrezygnowano z takiego zamiaru.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Dom galeriowy przy kościele św. Trójcy. Jedyny zachowany po wojnie w Gdańsku.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Domek z wyżką to dom galeriowy. Jedyny jaki ocalał z zawieruchy wojennej. Jest to piętrowy dom o konstrukcji ryglowej. Razem z kaplicą św. Anny i kościołem św. Trójcy tworzy wewnętrzny dziedziniec całego zespołu.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Kaplica św. Anny przylega do południowo-zachodniego narożnika korpusu nawowego kościoła Św. Trójcy. Powstała po 1480 na planie nieregularnego prostokąta. Jest jednonawowa, o pięciu przęsłach.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Baszta została wybudowana w latach 1460–1461 w ciągu murów miejskich jako część nieistniejącej obecnie Bramy Nowej. Flankowała wjazd na przedmieście miasta od południa. Ma kształt podkowy, cztery kondygnacje zaopatrzone w otwory strzelnicze dla broni ręcznej i armat. Ma 13 metrów wysokości, a grubość murów w przyziemiu dochodzi do 2 metrów.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Zniszczony wojną kościół śś. Piotra i Pawła. W latach 1590-1945 główny kościół kalwinistów. Jest to historyczna fara Starego Przedmieścia.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Żabi Kruk z kamieniczkami, których już nie ma, a jak widać przetrwały. Uliczka po lewej to Gertrudengasse, obecnie wejście między bloki. Na miejscu kamienic stoją wieżowce przy Toruńskiej.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Baszta Pod Zrębem to prawidłowo Baszta Atutowa (Trumpfturm). Powstała w 1487 roku jako umocnienie średniowiecznych fortyfikacji Starego Przedmieścia. Na skutek zaniedbań w konserwacji runęła w 1975 i 1982. Budynek stojący przy niej nie istnieje.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Ta nowożytna brama miejska została zbudowana w 1626 r. w ciągu bastionów nad fosą. Została umiejscowiona w kurtynie pomiędzy Bastionem św. Gertrudy i Bastionem Żubr.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Kościół został zbudowany ok. 1350 r. jako część katolickiego zespołu szpitalnego pod wezwaniem Bożego Ciała. Pierwotnie mieścił się tu zakład dla trędowatych, a następnie przytułek dla ludzi starych, chorych i samotnych. Kościół Bożego Ciała posiada dwie wieże.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Kościół św. Elżbiety w latach 1622-1820 był świątynią gdańskich kalwinistów. Jej początki sięgają roku 1393. Świątynia jest budowlą gotycką z cegły, jednonawową, posiada jedną wieżę na osi, gwiaździste prezbiterium i jedną boczną kaplicę.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Kościół św. Jakuba stał u podnóża wału na północnym krańcu Starego Miasta, przy bastionie i bramie św. Jakuba. W XIX w. mieściła się tu Biblioteka Miejska.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Widoczna dzisiaj bryła budynku pochodzi z XVI wieku. Wcześniejszy kościół zbudowany w konstrukcji szkieletowej palił się w 1499 r. Kolejnego poważnego uszkodzenia świątynia doznała, podobnie jak kościół św. Jakuba, podczas wybuchu prochu z pobliskich fortyfikacji w 1815 r. Kolejne straty spowodowała II wojna światowa. W głębi kościół św. Jakuba. Duży budynek po prawej stronie to plebania. Po lewej dzisiaj stoi wieżowiec Proremu.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Dom Browarnika na Rycerskiej. Widoczne zachowany portal i schody z balustradą. Do tej formy nawiązała rekonstrukcja w 2022 r.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Narożnik Rycerska/Grodzka. Widoczny niezachowany stan kamienicy nr 12/13 - fragment, który rozebrano. Na terenie niewidocznego nr 11 (na prawo poza rysunkiem) stanął hotel Grand Cru.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

W kamienicy narożnej odbywała się przed wojną destylacja likierów. Jeszcze wcześniej w XVIII w. była to gospoda szyprów i marynarzy. Budynek ma późnobarokowy szczyt. U góry powinna być figurka kupca, ale zabrano ją już dawno temu do konserwacji i nie wróciła na swoje miejsce. Obecnie siedziba Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. Kamienica trochę ucierpiała w czasie wojny. Częściowo zrekonstruowano ją w latach 70.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Ulica Grodzka powstała w XVII wieku na terenie opuszczonego Zamczyska.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Dom Kaznodziejów widać tu w pierwotnym kształcie (układ trzech kamieniczek). Po wojnie dobudowano jeszcze czwarty element.
1950

Gdańsk zabytkowy w roku 1950

Kościół św. Katarzyny w obecnej formie pochodzi z XIII-XV wieku. Katarzyna posiada obecnie 50-dzwonowy carillon. Ostatni dzwon został zawieszony w 2013 roku. Carillon to zespół minimum 23 zestrojonych ze sobą dzwonów, na których można grać za pomocą specjalnej klawiatury oraz w trybie automatycznym.

Informacja dotycząca plików cookies.

Informujemy, iż w celu zapewnienia prawidłowej pracy naszego serwisu oraz dostosowania go do Państwa potrzeb, korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies.

Pliki cookies można kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki.

Dalsze korzystanie z naszego serwisu oznacza, że użytkownik akceptuje stosowanie plików cookies.

 Zamknij