Kompletna "Książeczka Służbowa" Związku Harcerstwa Polskiego. Książeczka należała do Pawła Borchardta. Książeczka została wystawiona 19 czerwca 1937 roku przez harcmistrza Alfa Liczmańskiego. Na ósmej stronie miejsce na wpis służby w gromadzie zuchów i tabela do wpisów prób organizacyjnych. Na dziewiątej stronie tabela wpisów prób organizacyjnych.

Kompletna "Książeczka Służbowa" Związku Harcerstwa Polskiego. Książeczka należała do Pawła Borchardta. Książeczka została wystawiona 19 czerwca 1937 roku przez harcmistrza Alfa Liczmańskiego. Na czwartej i piątej stronie tabelki dotyczące przedłużenia ważności książeczki służbowej.

Geneza powstania Spendhausu, wiąże się z potrzebą zlikwidowania plagi włóczęgów i żebraków, która po wojnach szwedzkich dotknęła miasto. Doraźne usuwanie tłumu głodnych ludzi poza obręb miasta lub kierowanie ich do podmiejskich szpitali nie przynosiło oczekiwanych efektów. Rada Miasta zdecydowała się na wybudowanie przytułku dla „żebraków i wszelkich włóczykijów”, ale także dla sierot i dzieci z nieprawego łoża.

Stara zabudowa ulicy Brygidki. Ten dom nie przetrwał w takiej formie do czasów obecnych.

Widok na kościół św. Brygidy od strony wewnętrznego dziedzińca. Brama w takiej formie nie istnieje.

Zabudowania kościelne przy ulicy Podmłyńskiej. Nie zostały zburzone i do dziś cieszą oko.

Kościół św. Katarzyny od strony wschodniej. Zwracają uwagę szczyty, każdy z innej epoki.

Strona zewnętrzna tylnej okładki

Strona wewnętrzna tylnej okładki

Ostatnia strona publikacji

Plan historycznego Gdańska uwzględniający stare nazwy i układ ulic. Naniesiono numerację opisanych i narysowanych obiektów.

Jedna z końcowych stron publikacji. Bibliografia.

Widok na spichrz klasztorny (obecnie mieści się w nim Oddział Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku), zwany Opackim. Przed nim stoi wiatrak, współcześnie nie istnieje.

Część przypór Archikatedry Oliwskiej jest schowana wewnątrz świątyni. Katedra, podobnie jak inne opactwa cysterskie, architektonicznie podlega typowym cysterskim regułom budowania. Zasady, jakimi kierowali się cystersi wywarły zauważalny wpływ na lokalizacje opactw, ich architekturę, a także gospodarkę. Na pierwszy plan zawsze wysuwała się prostota i funkcjonalność całego założenia.

Stary wygląd muru otaczającego Archikatedrę Oliwską. Widok od strony ul. Bp Nowickiego. Obecnie furtka posiada inny kształt i nie ma wejścia z prawej strony.

Stan powojenny Archikatedry Oliwskiej. Zachował się oryginalny wjazd na teren klasztoru. Obecnie nie istnieje. Z prawej strony szafarnia.

Zarośnięte po wojnie Wisłoujście. Ta twierdza o znaczeniu militarnym leży nad Martwą Wisłą. Jej najważniejszymi zadaniami były kontrola statków kupieckich, ich ochrona oraz nawigacja światłem latarni.

Baszta Łabędź (Schwanturm) została wzniesiona w drugiej połowie XV w. na miejscu znajdującej się tu wcześniej Baszty Rybackiej, stanowiącej część umocnień zamku krzyżackiego. Mieszkańcy Gdańska rychło po wygnaniu Krzyżaków z miasta (1454 r.) zburzyli wszystkie ich budowle, zostawiając gdzieniegdzie tylko fundamenty. Basztę Łabędź posadowiono właśnie na fundamentach poprzedniej Baszty Rybackiej, nawiązując zresztą do jej formy. Podstawową różnicą było inne usytuowanie płaskiego ścięcia cylindra baszty – tym razem od strony miasta, a nie od strony zamku.

Brama Żuławska jest nazwą przyjętą po nieistniejącej bramie usytuowanej dalej na wschód w ciągu ulicy Elbląskiej. Przed wojną Brama Żuławska to Brama Długich Ogrodów.

Budowę bramy i dwóch wież rozpoczęto w 1517 r. Z powodu kształtu nazwano je Basztą Stągiewną i Stągwiami Mlecznymi. Można spotkać określenie na mniejszą basztę: Stągiewka lub Baszta Śmietanowa.

Stan Bramy Zielonej po wojnie. Widać ustawione podpory. Miejsce, na którym stoi brama, należy do najważniejszych w historii Gdańska. Tutaj od wieków krzyżowały się dwie główne arterie miasta – wodna i lądowa, tu funkcjonowała najstarsza przeprawa przez Motławę. Pierwszy most, zwany mostem Kogi istniał już w 1357 r. Obok stała wielka waga miejska (mała była pod Ratuszem). W kronikach zanotowano zawalenie się mostu, już zwodzonego, w 1512 r., przy czym „utopiło się wiele osób”.

Rysunek przedstawia zachowaną Bramę Krowią, która jednak została rozebrana i przywrócono jej średniowieczny wygląd. Brama Krowia (Kuhtor) powstała w ostatniej ćwierci XIV w., zapewne około roku 1378. Wzniesiona jako skromny, dwukondygnacyjny budynek o dwuspadowym dachu, stanowiła wylot ulicy Ogarnej ku Motławie. Z czasem, gdy stała się bezużyteczna jako obiekt fortyfikacyjny, zamieniona została w obiekt mieszkalny.

Prowadzący z ul. Ogarnej na Wyspę Spichrzów, przeznaczony obecnie wyłącznie do użytku pieszego, Most Krowi należy do najstarszych gdańskich mostów. Przerzucono go przez Motławę po raz pierwszy w latach 1378-1379 jako tzw. Kładkę Krowią, służącą głównie do przepędzenia tędy na pastwiska (przed ubojem) stad bydła należącego do gdańskich rzeźników. Tędy również przeprowadzano na Wyspę Spichrzów psy, które stróżowały nocami wokół magazynów ze zbożem.

Na miejscu Baszty Kotwiczników w dzisiejszym kształcie wzniesiono już pod koniec XIV w. prostą kwadratową wieżę, mającą chronić Bramę Kotwiczników, poprzez którą wiodła droga ze śródmieścia Gdańska ku terenom stoczniowym na Starym Przedmieściu. Grubość murów tej budowli dowodzi, że początkowo zamierzano wznieść basztę znacznie wyższą, ale ostatecznie zrezygnowano z takiego zamiaru.

Dom galeriowy przy kościele św. Trójcy. Jedyny zachowany po wojnie w Gdańsku.

Domek z wyżką to dom galeriowy. Jedyny jaki ocalał z zawieruchy wojennej. Jest to piętrowy dom o konstrukcji ryglowej. Razem z kaplicą św. Anny i kościołem św. Trójcy tworzy wewnętrzny dziedziniec całego zespołu.

Kaplica św. Anny przylega do południowo-zachodniego narożnika korpusu nawowego kościoła Św. Trójcy. Powstała po 1480 na planie nieregularnego prostokąta. Jest jednonawowa, o pięciu przęsłach.

Baszta została wybudowana w latach 1460–1461 w ciągu murów miejskich jako część nieistniejącej obecnie Bramy Nowej. Flankowała wjazd na przedmieście miasta od południa. Ma kształt podkowy, cztery kondygnacje zaopatrzone w otwory strzelnicze dla broni ręcznej i armat. Ma 13 metrów wysokości, a grubość murów w przyziemiu dochodzi do 2 metrów.

Zniszczony wojną kościół śś. Piotra i Pawła. W latach 1590-1945 główny kościół kalwinistów. Jest to historyczna fara Starego Przedmieścia.

Żabi Kruk z kamieniczkami, których już nie ma, a jak widać przetrwały. Uliczka po lewej to Gertrudengasse, obecnie wejście między bloki. Na miejscu kamienic stoją wieżowce przy Toruńskiej.

Baszta Pod Zrębem to prawidłowo Baszta Atutowa (Trumpfturm). Powstała w 1487 roku jako umocnienie średniowiecznych fortyfikacji Starego Przedmieścia. Na skutek zaniedbań w konserwacji runęła w 1975 i 1982. Budynek stojący przy niej nie istnieje.

Ta nowożytna brama miejska została zbudowana w 1626 r. w ciągu bastionów nad fosą. Została umiejscowiona w kurtynie pomiędzy Bastionem św. Gertrudy i Bastionem Żubr.

Kościół został zbudowany ok. 1350 r. jako część katolickiego zespołu szpitalnego pod wezwaniem Bożego Ciała. Pierwotnie mieścił się tu zakład dla trędowatych, a następnie przytułek dla ludzi starych, chorych i samotnych. Kościół Bożego Ciała posiada dwie wieże.

Kościół św. Elżbiety w latach 1622-1820 był świątynią gdańskich kalwinistów. Jej początki sięgają roku 1393. Świątynia jest budowlą gotycką z cegły, jednonawową, posiada jedną wieżę na osi, gwiaździste prezbiterium i jedną boczną kaplicę.

Kościół św. Jakuba stał u podnóża wału na północnym krańcu Starego Miasta, przy bastionie i bramie św. Jakuba. W XIX w. mieściła się tu Biblioteka Miejska.

Widoczna dzisiaj bryła budynku pochodzi z XVI wieku. Wcześniejszy kościół zbudowany w konstrukcji szkieletowej palił się w 1499 r. Kolejnego poważnego uszkodzenia świątynia doznała, podobnie jak kościół św. Jakuba, podczas wybuchu prochu z pobliskich fortyfikacji w 1815 r. Kolejne straty spowodowała II wojna światowa. W głębi kościół św. Jakuba. Duży budynek po prawej stronie to plebania. Po lewej dzisiaj stoi wieżowiec Proremu.

Dom Browarnika na Rycerskiej. Widoczne zachowany portal i schody z balustradą. Do tej formy nawiązała rekonstrukcja w 2022 r.

Narożnik Rycerska/Grodzka. Widoczny niezachowany stan kamienicy nr 12/13 - fragment, który rozebrano. Na terenie niewidocznego nr 11 (na prawo poza rysunkiem) stanął hotel Grand Cru.

W kamienicy narożnej odbywała się przed wojną destylacja likierów. Jeszcze wcześniej w XVIII w. była to gospoda szyprów i marynarzy. Budynek ma późnobarokowy szczyt. U góry powinna być figurka kupca, ale zabrano ją już dawno temu do konserwacji i nie wróciła na swoje miejsce. Obecnie siedziba Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. Kamienica trochę ucierpiała w czasie wojny. Częściowo zrekonstruowano ją w latach 70.

Ulica Grodzka powstała w XVII wieku na terenie opuszczonego Zamczyska.

Dom Kaznodziejów widać tu w pierwotnym kształcie (układ trzech kamieniczek). Po wojnie dobudowano jeszcze czwarty element.

Kościół św. Katarzyny w obecnej formie pochodzi z XIII-XV wieku. Katarzyna posiada obecnie 50-dzwonowy carillon. Ostatni dzwon został zawieszony w 2013 roku. Carillon to zespół minimum 23 zestrojonych ze sobą dzwonów, na których można grać za pomocą specjalnej klawiatury oraz w trybie automatycznym.

Na rycinie widać stary mur nad Kanałem Raduni oraz fragmnent zrujnowanej kamienicy po prawej stronie. W tym miejscu stała wytwórnia likierów Stremlowa.

Wielka Zbrojownia została spalona przez sowietów w 1945. Odbudowano ją w latach 1947-1965, z rekonstrukcją hełmów wież i kamieniarki szczytów. Na początku XX wieku odnowiono obie fasady, przywracając polichromie, złocenia i dekoracyjne rzygacze od strony ul. Piwnej.

Przejście między Basztą Słomiana a Zbrojownią jest zbudowane z cegły-holenderki, licznie przywożonej jako balast na statkach w XVI i XVII w.

Baszta została zbudowana z cegły w drugiej połowie XIV wieku. Nazwę zawdzięcza pokryciu dachu strzechą, która później została wymieniona na dachówkę. Obecny kształt baszta uzyskała w pierwszej połowie XV wieku. Przykryta jest stożkowatym dachem namiotowym. Grubość murów w dolnej części baszty dochodzi do 4 metrów.

Charakterystyczne dla Gdańska były ciasne zaułki otaczające prawie każdy kościół śródmieścia. Wojna zniszczyła większość z nich. Za najlepiej zachowany można uznać Zaułek Świętojański (dziś „Zachariasza Zappio”). Uliczka otaczająca kościół św. Jana, a właściwie plac, na którym stoi, był od początku związany z kościołem. Określano go jako Cmentarz Świętojański (1577 Johanniskirchhof), lub – do 1945 – Przy Kościele Św. Jana (1822 An der Johanniskirche). Tego rodzaju nazwy oddawano po polsku jako Zaułek, w tym przypadku Świętojański, ale w 1945 o tej uliczce zapomniano. W 1999 roku nadano jej nazwę Zaułek Zachariasza Zappio – nie wiedząc, że zasłużony dobroczyńca kościoła w XVII wieku ma już swoją ulicę: Czopową. Prawidłową nazwą jest Zaułek Świętojański.

Pierwsza kaplica w tym miejscu pojawiła się ok. 1358 r. Po wojnie kościół długo był zaniedbany, stanowił scenerię do filmów wojennych. Od początku lat 90. XX wieku diecezja gdańska użytkuje kościół w niedziele i święta. Znajduje się tu centrum kultury. Zainstalowano ogrzewanie podłogowe.

Kościół św. Mikołaja ma rangę bazyliki. Pierwszy kościół zbudowano w 1185 r. Obecna forma pochodzi z 1348 r. pomorski książę Świętopełk przekazał kościół zakonowi oo. dominikanów 22 stycznia 1227 r.

Baszta Refektarska to Baszta Jacek. To baszta w ciągu średniowiecznych fortyfikacji Głównego Miasta w Gdańsku, zbudowana około 1400 r. Najwyższa ze średniowiecznych baszt gdańskich.

Budowa Kaplicy Królewskiej była możliwa dzięki testamentowi prymasa Andrzeja Olszowskiego. Wprawdzie kaplica nosi nazwę Królewskiej, ale król Jan Sobieski dał tylko 20 000 złotych na jej budowę, a prymas zapisał w testamencie na ten cel 80 000.

Opis odnosi się do zrujnowanej wojną ulicy Mariackiej, jeszcze przed odbudowaniem. Odbudową kierował arch. Stanisław Michel.

Bazylika N.M.Panny jest największym ceglanym kościołem świata. W ostatnich latach więźbę stalową zamieniono na drewnianą.

Zabytkowy portal przy Ogarnej 120 do dzisiaj zdobi dom i ulicę. Sama kamienica uległa zniszczeniu w czasie wojny. Została odbudowana w latach 50. XX wieku.

Dwór Artusa w trakcie odbudowy. Zabytek mocno ucierpiał w czasie wojny. Praktycznie został z niego tylko kadłub. Zniszczony przez sowietów.

W latach 1766-1768 Daniel Eggert wykonał główne wejście do ratusza. Wiodą do niego dwubiegunowe schody oraz portal z herbem miasta. Był uczniem Krzysztofa Strzyckiego.

Ratusz Głównego Miasta został odbudowany w latach 1946-1950 jako pierwsza historyczna świecka budowla w Gdańsku. 7 września 1950 postawiono na szczycie pozłocony posąg (2,5 kg złota decyzją Bolesława Bieruta) króla Zygmunta Augusta.

Widok spod bramy Wieży Więziennej (jeszcze bez wrót) na Bramę Długouliczną (Złotą Bramę). Po lewej Dwór Bractwa św. Jerzego (gotyk flandryjski). Nie ma jeszcze figury świętego ze smokiem. Brama Długouliczna nie posiada figur na szczycie.

Kompleks Wieży Więziennej i Katowni jest nazywany zespołem przebramia. Na rysunku Wieża Więzienna nie posiada jeszcze sygnaturki, która została zamontowana dopiero w 1991 r.

Strona tytułowa publikacji

Jedna z niezapisanych stron publikacji

Słowo wstępne Mariana Pelczara, trzecia strona

Słowo wstępne Mariana Pelczara, druga strona

Słowo wstępne Mariana Pelczara, pierwsza strona

Jedna ze stron publikacji

Strona tytułowa publikacji

Jedna z niezapisanych stron publikacji

Strona tytułowa publikacji.

Druga strona okładki.

Okładka publikacji "Gdańsk zabytkowy w roku 1950". Na okładce fragment zniszczonego wojną Długiego Pobrzeża.

Okładka tylna publikacji "Gdańsk w starych rycinach" zawierającej 23 ryciny Johanna Carla Schultza.

Karta z publikacji "Gdańsk w starych rycinach" zawierającej 23 ryciny Johanna Carla Schultza.

Karta z publikacji "Gdańsk w starych rycinach" zawierającej 23 ryciny Johanna Carla Schultza.

Karta z publikacji "Gdańsk w starych rycinach" zawierającej 23 ryciny Johanna Carla Schultza.

Karta z publikacji "Gdańsk w starych rycinach" zawierającej 23 ryciny Johanna Carla Schultza.

Karta z publikacji "Gdańsk w starych rycinach" zawierającej 23 ryciny Johanna Carla Schultza.

Karta z publikacji "Gdańsk w starych rycinach" zawierającej 23 ryciny Johanna Carla Schultza.

Karta z publikacji "Gdańsk w starych rycinach" zawierającej 23 ryciny Johanna Carla Schultza.

Karta z publikacji "Gdańsk w starych rycinach" zawierającej 23 ryciny Johanna Carla Schultza.

Karta z publikacji "Gdańsk w starych rycinach" zawierającej 23 ryciny Johanna Carla Schultza.